Het kabinet wil van ‘repareren’ naar ‘vooruitkijken’: mensen moeten zich niet pas scholen bij werkloosheid of dreigend baanverlies, maar leren en ontwikkelen zien als vanzelfsprekende onderdelen van hun werk en hun leven.

Het kabinet komt met een meerjarig actiegericht programma om de eigen regie van mensen te versterken.

Zie ook Kabinet zet in op leven lang ontwikkelen – individuele scholingsmogelijkheden

Eigen verantwoordelijkheid

Iedereen draagt een eigen verantwoordelijkheid voor permanente ontwikkeling en duurzame inzetbaarheid op de arbeidsmarkt. Zo moeten werknemers en werkzoekenden hun vaardigheden op peil houden en zich blijven ontwikkelen. Werkgevers investeren in ontwikkeling en kansen, en dragen bij aan een positieve leercultuur. De overheid zorgt bij LLO voor de vereiste randvoorwaarden en versterkt en stimuleert daarnaast ook bestaande plannen.

Het kabinet gaat samen met betrokkenen ervoor zorgen dat mensen beter inzicht krijgen in hun eigen scholingsmogelijkheden. Daarnaast wil het kabinet een individueel leer- en ontwikkelbudget voor iedereen helpen realiseren.

Digitaal overzicht

Het kabinet wil een digitaal overzicht ontwikkelen van individuele scholingsmogelijkheden en op termijn ook de bijpassende financiële tegemoetkomingen. Het zou mooi zijn als er uiteindelijk een individuele portal beschikbaar komt met inzicht in scholingsmogelijkheden en rechten waar iemand – ook in financiële zin – gebruik van kan maken. Afhankelijk van iemands opleiding en actuele arbeidsmarktpositie kan dit bijvoorbeeld gaan om:

Ongebruikte ‘trekkingsrechten’ op publiek bekostigd onderwijs. Als iemand in het initieel onderwijs nog geen bachelor en master heeft gehaald, kan dit later nog worden genoten. Dit kan nu al, maar veel mensen weten dat niet. Dat geldt ook voor publiek bekostigde mbo-opleidingen die ongeacht al behaalde diploma’s open staan om te volgen.
Individueel leer- en ontwikkelbudget (publiek budget en zo mogelijk ook private bronnen voor financiering van scholing, zoals individuele leerrekeningen).
Scholingsmogelijkheden voor mensen zonder werkgever c.q. in een uitkeringssituatie.
Tijdelijke leer- of ontwikkelbudgetten in bijzondere situaties, zoals de vouchers voor scholing naar krapteberoepen of de ontwikkelgesprekken voor 45-plussers.
Levenlanglerenkrediet. De minister van Onderwijs is van plan de leeftijdsgrens van het levenlanglerenkrediet stapsgewijs mee op te laten lopen met de verhoging van de AOW-leeftijd. Het gelijktrekken van de leeftijdsgrens met de AOW-leeftijd is niet wenselijk. Aangezien het een lening betreft moet er een reële termijn zijn om die lening terug te betalen tijdens het werkzame leven.

Dit najaar start het kabinet een verkenning naar de haalbaarheid van dit digitaal overzicht. Bij de verkenning van het overzicht van scholingsmogelijkheden wil het kabinet ook onderzoeken in hoeverre het mogelijk is om de private scholingsmogelijkheden in het digitale overzicht op te nemen.

Private individuele leerrekeningen

Het kabinet is in gesprek met de Stichting van de Arbeid over het verder stimuleren van individuele leer- en ontwikkelrekeningen en de rol die zij daarbij vervullen.

Sociale partners zijn van plan via cao’s, O&O-fondsen en brancheorganisaties de totstandkoming van individuele leerrekeningen actief verder te stimuleren.

In de praktijk zien we verschillende vormen van individuele leer- en ontwikkelbudgetten, zoals individuele leerrekeningen, vouchers, trekkingsrechten, etc. Het gemeenschappelijk kenmerk is dat ze erop gericht zijn om het individu meer eigen regie te geven. Zowel collectief als individueel kunnen werkgevers en werknemers daarnaast afspraken maken over de aanwending van (een deel van) de transitievergoeding voor scholing.

Fiscale gevolgen

Binnen het huidige fiscale regime is het mogelijk om gebruik te maken van een van de vrijstellingen in de loonheffingen. Stortingen op de private individuele leerrekeningen worden afhankelijk van de vormgeving van de specifieke leerrekening niet aangemerkt als loon van de werknemer.

Van loon is pas sprake op het moment van aanwenden van de stortingen. Dan kan mogelijk een van de vrijstellingen in de loonheffingen worden toegepast. Dit is het geval als de scholingsactiviteiten zijn gericht op het onderhouden en verbeteren van kennis en vaardigheden die nodig zijn voor het werk dan wel op het vervullen van een beroep in de toekomst. Daarmee biedt het huidige fiscale regime ruimte voor fiscaal gunstige behandeling van scholingsactiviteiten die uit private individuele leerrekeningen worden gefinancierd.

Sociale partners kunnen als zij dat willen voor invoering van een beoogde leerrekening de fiscale gevolgen met de Belastingdienst afstemmen.

Nieuwe werkgever

Daarnaast kan de werknemer bij het einde van het dienstverband de leerrekening mee te nemen naar een nieuwe werkgever, waarbij hetzelfde kader blijft gelden: het opgebouwde budget in de private individuele leerrekening vormt ook bij de nieuwe werkgever nog geen loon en bij daadwerkelijke aanwending voor scholing kan een van de vrijstellingen in de loonheffingen onder voorwaarden worden toegepast.

Van belang daarbij is dat de rechten en plichten van de oude werkgever ten aanzien van de leerrekening overgaan op de nieuwe werkgever.

Twee situaties kunnen daarbij aan de orde zijn:

Indien de nieuwe werkgever onder dezelfde cao valt, is het van belang dat deze cao afspraken bevat die zien op de voorzetting van de leerrekening (en bijbehorende rechten en plichten) door de nieuwe werkgever.
Indien de nieuwe werkgever niet onder dezelfde cao valt, zullen de oude werkgever en nieuwe werkgever onderling afspraken moeten maken over een voortzetting van de leerrekening, zodat bovenstaande mogelijkheid van vrijstelling van loonheffingen van toepassing blijft.

Dat kan bijvoorbeeld via een eenvoudige standaardovereenkomst die brancheorganisaties kunnen ontwikkelen.

Bij einde dienstverband zonder nieuwe werkgever blijft toepassing van de vrijstelling in de loonheffingen nog mogelijk als de scholingsactiviteiten gericht zijn op het vervullen van een beroep in de toekomst.

Publiek individueel leer- en ontwikkelbudget

Het kabinet werkt de komende periode aan een uitgavenregeling om publieke middelen in te zetten voor het individu in de vorm van een publiek individueel leer- en ontwikkelbudget.

De middelen voor deze uitgavenregeling komen uit de voorgenomen afschaf van de fiscale aftrek voor scholingsuitgaven (€ 218 miljoen). De nieuwe uitgavenregeling voor een publiek individueel leer- en ontwikkelbudget zal naar verwachting op zijn vroegst in 2020 in werking treden. Tot die tijd blijft de fiscale aftrek voor scholingsuitgaven bestaan.

Zie ook Fiscale scholingsaftrek blijft nog in 2019

Het individueel leer- en ontwikkelbudget kan worden ingezet voor scholingsactiviteiten. Dit kunnen volledige diplomagerichte opleidingen zijn, delen van opleidingen, trainingen of cursussen zowel van publieke als private aanbieders vanwege een gelijk speelveld en mogelijk EVC (ervaringscertificaten op basis van Erkenning van Verworven Competenties).

Het individuele leerbudget kan ook worden ingezet bij bedrijfsscholen, mits de opleidingen voldoen aan de eisen die we stellen aan de opleidingen en cursussen die kunnen worden ingekocht met een individuele leerrekening.

Voor iedereen maar…

Conform de afspraak in het Regeerakkoord komt iedereen voor dit budget in aanmerking. Maar gezien het beperkte publieke budget, het feit dat voor velen al andere bronnen beschikbaar zijn en een individueel leer- en ontwikkelbudget pas effectief is als deze van enige omvang is, wil het kabinet de middelen gericht inzetten. Een optie die het kabinet daarbij zal meenemen is hoe met behulp van dit budget kan worden gestimuleerd dat mensen zich naar een kansberoep of -sector bij- of omscholen.

Zie ook Regeerakkoord – duurzame inzetbaarheid met alternatief fiscale scholingsaftrek

Kamerbrief Leven Lang Ontwikkelen