De Tweede Kamer heeft op 4 oktober 2018 gedebatteerd met minister Koolmees van Sociale Zaken over de aanscherping van de eisen om voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering in aanmerking te komen, zoals afgesproken in het regeerakkoord. De minister heeft toegezegd binnenkort met een brief te komen over de combinatie van de loondoorbetaling bij ziekte en de WIA.
Het wordt in de toekomst moeilijker om een arbeidsongeschiktheidsuitkering te krijgen. Er wordt scherper gekeken of iemand geschikt werk kan doen. En een functie die er is, moet hij accepteren.
Zie Kabinet wil regels voor arbeidsongeschiktheid aanscherpen
Minister Koolmees:
“Op pagina 24 en 25 van het regeerakkoord staan de doelen en de achtergronden uitgebreid omschreven, evenals de verschillende maatregelen als het gaat over de instroom van mensen in de arbeidsongeschiktheid.”
Zie Regeerakkoord – verlichting verplichtingen loondoorbetaling bij ziekte
Zie Regeerakkoord – werken voor WIA-gerechtigden aantrekkelijker
Spoor 4
De minister heeft op 15 december een brief gestuurd met vijf sporen in de aanpak van de arbeidsmarktagenda.
“In spoor vier is dat een combinatie van de maatregelen in verband met ziekte en arbeidsongeschiktheid. Dat was natuurlijk niet per ongeluk, want de maatregelen die gaan over de loondoorbetaling bij ziekte en de maatregelen die gaan over de instroom van mensen in de WIA hangen inhoudelijk met elkaar samen. Het gaat allemaal om de vraag hoe we ervoor zorgen, ook via preventie, via betrokkenheid van de werkgever en via activering naar een tweede spoor, dat mensen aan het werk blijven en dat ze, als ze ziek zijn, hun resterende verdiencapaciteit kunnen benutten om weer aan de slag te komen.”
Zie Kabinet aan de slag met arbeidsmarkt en pensioenstelsel
Sociale partners
“In het voorjaar hebben de interim-voorzitters van MKB-Nederland aangegeven dat de maatregelen over de loondoorbetaling bij ziekte die in het regeerakkoord waren opgenomen, niet op instemming konden rekenen van de werkgeversorganisaties. Toen heb ik richting de sociale partners gezegd: kom dan met een alternatief. “
Zie ‘Kabinetsplannen loondoorbetaling bij ziekte moeten herzien’
“De intentie is altijd geweest om de loondoorbetaling bij ziekte en de WIA samen op te pakken, samen met de sociale partners, en dat is mijn intentie nog steeds. Maar er zit inderdaad wel urgentie op. Dat betekent wel dat er binnen afzienbare tijd helderheid moet zijn over deze maatregelen en de richting om het inderdaad op 1 januari 2020 voor elkaar te kunnen krijgen.
Ik vind het belangrijk dat we samen met de sociale partners, namelijk werkgevers en vakbonden, in overleg gaan om dit op een goede manier vorm te geven wat recht doet aan de doelen, namelijk ervoor te zorgen dat mensen niet instromen in de arbeidsongeschiktheid en als ze dat wel doen de kans zo groot mogelijk te maken dat mensen aan het werk komen.”
Inhoudelijke samenhang
“Het gaat over een samenloop van twee soorten maatregelen: enerzijds de loondoorbetaling bij ziekte, waarbij het risico bestaat dat werkgevers mensen niet meer in vaste dienst nemen omdat ze te veel risico’s ervaren, maar anderzijds moet wel in beschouwing worden genomen dat die prikkels er niet voor niets zijn. Door de prikkels te vergroten voor werkgevers, door preventie centraler te stellen en door andere maatregelen te nemen, is de instroom fors naar beneden gegaan. Dat is een dilemma waar we continu over praten. Het belangrijkste punt is dat dit pakket voor loondoorbetaling bij ziekte en instroom van mensen in de arbeidsongeschiktheid inhoudelijk met elkaar samenhangt.”
Wortels en stokken
“In het regeerakkoord op pagina 24 en 25 zijn deze twee brokken, deze twee belangrijke aandachtspunten, loondoorbetaling bij ziekte en de WIA, expliciet opgenomen. Hoe zorgen we ervoor dat mensen inderdaad sneller weer aan het werk kunnen? Daar zijn, in mijn eigen woorden, wortels en stokken voor. Beide soorten maatregelen staan in het regeerakkoord. Die hebben inderdaad als doel om de instroom van mensen in de arbeidsongeschiktheidsregelingen te verminderen, door aan het werk te gaan, en preventiemaatregelen en andere maatregelen te nemen. Daar hangt ook het financiële plaatje aan vast.“
“Natuurlijk is er binnen dit samenspel van verschillende maatregelen voor de WIA ruimte voor alternatieven. Anders zou ik de sociale partners ook niet uitnodigen om over alternatieven te praten.”
Pakket maatregelen
“Enerzijds zijn er maatregelen zoals het schattingsbesluit. Anderzijds zijn er maatregelen, zoals de WGA 80-99, waar ook in de huidige regeling best wat kanttekeningen over te maken zijn. Er zit ook bijvoorbeeld de herbeoordeling na vijf jaar in. Wat zit er nog meer in de plannen? Extra geld voor scholing vanuit de WIA. Een extra potje voor persoonlijke begeleiding door het UWV.”
“Er zitten inderdaad maatregelen bij die de prikkel vergroten. Er zijn ook maatregelen bij die de toegang vergroten en ondersteuning bieden om weer aan het werk te komen.”
“Het gaat om het totaal aan maatregelen die bedoeld zijn om de instroom in de WIA te verminderen, maar tegelijkertijd de kans op uitstroom en werkhervatting te vergroten. Het geldt niet alleen voor de maatregelen in de WIA, maar ook voor de maatregelen in de loondoorbetaling bij ziekte. Daarvan zeggen we eigenlijk Kamerbreed enerzijds dat kleine werkgevers geen mensen meer aannemen door de cumulatie van risico’s en anderzijds dat we ook allemaal zien dat het ontzettend belangrijk is dat werkgevers een rol blijven houden bij het voorkomen van uitval bij ziekte richting arbeidsongeschiktheid.”
Uitwerking plannen
“De aanpassingen in de socialezekerheidsmaatregelen hebben gevolgen die ertoe leiden dat sommige mensen die voorheen in aanmerking zouden komen voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering, niet meer daarvoor in aanmerking komen. Dat is inderdaad het concrete effect van de in het regeerakkoord opgenomen maatregel inzake het schattingsbesluit. Het totale effect hangt wel heel erg af van de precieze uitwerking van deze plannen. Die plannen zijn er nog niet. Daar moet ik mee aan de slag.”
Groep 35-minners
“Binnen de groep 35-minners zijn er mensen die extra hulp nodig hebben. Daarom heb ik in de eerstkomende verzamelwet opgenomen dat het UWV vanaf 1 januari 2019 re-integratie zal gaan inkopen voor 35-minners die hier baat bij hebben.”
Binnenkort brief
“De regie heb ik genomen en ben ik nog aan het nemen, deels achter de schermen. Ik probeer echt voor de begrotingsbehandeling een brief bij u te hebben waarin staat hoe we dit totaalpakket vorm gaan geven. Die tijd heb ik nodig om het door te voeren in wetgeving en uitvoering. Ik zeg hierbij toe dat ik voor de begrotingsbehandeling met een brief naar de Kamer kom over de combinatie van de loondoorbetaling bij ziekte en de WIA. Ik hoop dat ik daarmee ook de komende periode met sociale partners in overleg kan om deze plannen uit te werken.”
De begrotingsbehandeling vindt eind november 2018 plaats.
Zie ook Loondoorbetaling bij ziekte en kortere WGA-risicoperiode
Transformatie WIA
Marjol Nikkels gaat op het Jaarcongres SalarisNet nader in op de loondoorbetaling bij ziekte en de WIA:
De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) zal een transformatie ondergaan, voorziet Marjol Nikkels. Minder mensen zullen in de toekomst volledig arbeidsongeschikt worden verklaard. Dat betekent meer kosten voor de werkgever. Naar verwachting komt er in november een wetsvoorstel hierover.
Medewerkers die deels arbeidsongeschikt zijn, krijgen de uitkering Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA). Omdat deze groep groter wordt, wordt dit duurder voor werkgevers. Zij betalen namelijk wel mee aan deze uitkeringsvorm. De maximale duur van de WGA gaat wel naar beneden, van tien jaar nu naar vermoedelijk vijf jaar in de toekomst.
Zie ook WGA-risicoperiode verkort naar vijf jaar in wetsvoorstel